Zalecenia żywieniowe - dieta łatwostrawna lekkostrawna

 

Dieta po operacjach w obrębie przewodu pokarmowego - patrz niżej

 

Dieta łatwo strawna (lekkostrawna) jest modyfikacją żywienia podstawowego. Jest dietą wyjściową do konstruowania wielu innych diet leczniczych. Chory, który zostaje przyjęty do szpitala na leczenie, przeważnie otrzy­muje dietę łatwo strawną do momentu ustalenia ostatecznego leczenia dietetycznego. Dieta ta powinna pokrywać potrzeby energetyczne i do­starczać taką samą ilość składników odżywczych, jaka jest prze­widziana w żywieniu podstawowym osób zdrowych. Spełnienie tego zalecenia może być trudne zwłaszcza u osób, u których występuje brak łaknienia, należy jednak dążyć do tego, aby osoba chora zjadała nie­zbędną dla niej ilość pożywienia. Ma to korzystny wpływ na proces leczenia i zapobiega wystąpieniu niedożywienia.

 

Zasadniczymi cechami tej diety są:

 

wybór produktów łatwo strawnych,

wybór takich technik obróbki technologicznej, aby potrawy były łatwo strawne.

 

W diecie łatwo strawnej ogranicza się spożycie produktów i potraw tłustych, produktów wzdymających, zawierających stosunkowo dużo błonnika, wędzonych, potraw smażonych, pieczonych w tradycyjny sposób, ostro przyprawionych. Przez pierwsze dni stosowania diety, uwzględniając ogólny stan chorego, można powstrzymać się od poda­wania surowych warzyw i owoców. Warzywa można podawać ugoto­wane, a owoce w postaci kompotów. W miarę poprawy stanu chorego należy stopniowo rozszerzać rodzaje produktów i potraw podawanych pacjentowi. Należy zwracać uwagę na indywidualną tolerancję produktów i potraw przez pacjenta. Niektóre produkty tradycyjnie ograniczane w diecie łatwo strawnej mogą być przez niektóre osoby dobrze tole­rowane i wtedy można je dołączyć do jadłospisu osoby chorej. Jeżeli jest to możliwe, należy powracać do żywienia podstawowego, nie przedłużając nadmiernie stosowania diety łatwo strawnej.

 

Ilość błonnika pokarmowego w diecie łatwo strawnej powinna wynosić około 25g dziennie tak, jak dla osoby zdrowej.

Zawartość błonnika pokarmowego w diecie można zmniejszyć lub uczynić go mniej drażniącym dla przewodu pokarmowego poprzez:

 

2. wybór młodych i delikatnych warzyw,

3. wybór dojrzałych owoców,

4. usuwanie drobnych pestek poprzez przecieranie przez sito nie­których warzyw i owoców (pomidory, truskawki),

5. usuwanie skórki (obierane) z warzyw i owoców,

1. usuwanie tych części warzyw, które zwierają duże ilości błonnika,

7. gotowanie,

8. stosowanie produktów zbożowych zawierających mało błonnika (drobne kasze, białe pieczywo),

9. wykorzystanie soków i przecierów zamiast całych warzyw i owo­ców.

 

Zalecenia żywieniowe

• Jeść 5 małych objętościowo posiłków w ciągu dnia;
  •    Posiłki spożywać o regularnych porach z 2 - 3 godzinnymi przerwami;
  •    Między posiłkami można tylko pić wodę mineralną lub inne napoje obojętne, np. słabe niesłodzone napary herbaty;
  •    Pierwszy posiłek należy spożywać w ciągu pierwszej godziny po przebudzeniu;
  •    Ostatni posiłek należy spożywać około 2 - 3 godziny przed snem;
  •    Należy spożywać posiłki świeżo przygotowane (przyrządzane tego samego dnia);
  •    Potrawy należy bardzo dokładnie żuć;
  •    Należy unikać spożywania owoców oraz słodyczy na ostatni posiłek;
  •    Nie należy pić w trakcie posiłku;
  •    Należy wypijać co najmniej 1,5 litra płynów dziennie;
  •    Tłuszcze dobrej jakości (olej, oliwa z oliwek, olej lniany) należy dodawać do gotowych potraw;
  •    Dozwolone warzywa należy spożywać w co najmniej 3-4 posiłkach w ciągu dnia;
  •    Powinno się spożywać 2 - 3 porcje chudego niesłodzonego nabiału dziennie;
  •    Należy spożywać co najmniej 3 porcje ryb tygodniowo;
  •    Należy znacznie wykluczyć spożycie tłustego mięsa i tłustych wędlin;
  •    Słodycze należy ograniczyć do 1 - 2 małych porcji w ciągu tygodnia;
  •    Należy ograniczyć sól i ostre przyprawy;
  •    Należy bezwzględnie unikać alkoholu;

 

Ponadto:

Zaleca się suplementować dietę preparatami korzystnie wpływającymi na śluzówkę przewodu pokarmowego: Green Care, Ocean 21 ! lub Spirulina Chlorella, AC Zymes,

oraz: Stress Management, C 300 lub C 1000, Vital – do grupy krwi, Witamina D;

• Zaleca się zażywanie enzymów wraz z posiłkami - Digestive Enzymes lub Meal Time;

Regularne przyjmowanie preparatów może pozwolić na złagodzenie lub usunięcie dolegliwości związanych z chorobą oraz na rozszerzenie diety;

• Ruch każdego dnia co najmniej 30 minut, o intensywności adekwatnej do stanu zdrowia i wydolności fizycznej, bez czynności nadmiernie obciążających mięśnie brzucha;

 

• Łyżkę nasion lnu zaleć szklanką wrzątku, zagotować. Poczekać, aż przestygnie, odcedzić, a następnie wypić (najlepiej na noc), wywar powinien mieć konsystencję gęstego kisielu. Stosować 7 dni, po czym powtórzyć po tygodniowej przerwie.

 

Najkorzystniejszy schemat jadania posiłków:

– śniadanie: 7.00 – 9.00
– II śniadanie: 10.00 – 12.00
– obiad: 13.00 – 15.00
– podwieczorek: 16.00 – 17.00
– kolacja: 18.00 - 19, najpóźniej 20.00 jeśli jemy podwieczorek, a spać kładziemy się ok. 23.00

 

Zadania diety

 

Dieta łatwo strawna jest wykorzystywana jako podstawowy sposób odżywiania u osób, u których nie ustalono jeszcze właściwej diety leczniczej. Zasadniczo znalazła ona zastosowanie w:

schorzeniach przewodu pokarmowego (stany zapalne błony ślu­zowej żołądka i jelit, w zespole jelita drażliwego w okresie wystę­powania biegunek, w nowotworach przewodu pokarmowego i innych),

okresach rekonwalescencji, w stanach gorączkowych, w żywieniu osób starszych, jeżeli źle jest tolerowane żywienie podstawowe.

 

 

Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane

w diecie łatwostrawnej

Nazwa produktu lub potrawy	Zalecane	Przeciwwskazane
Produkty zbożowe	Pieczywo jasne, pieczywo typu Graham w ograniczonych ilościach, sucharki, drobne kasze (, jaglana), ryż, drobne makarony.	Pieczywo razowe żytnie i pszenne, rogaliki francuskie, grube kasze (pęczak, gryczana), grube makarony.
Mleko i produkty mleczne	Mleko zsia­dłe, kefir, jogurt, białe sery chude i półtłuste, serek homogenizowany odtłuszczony (jeśli są dobrze tolerowane).	Sery żółte i topi­one, sery pleś­niowe, Feta, serek typu „Fromage".
Jaja	Gotowane na miękko, w koszul­kach, ścięte na parze w formie jajecznicy, jaja sadzone, omlety.	Gotowane na twar­do, smażone trady­cyjnie.
Mięso, wędliny i ryby	Mięsa chude: wołowina, cielęcina, kurczak, indyk (najlepiej mięso z piersi i bez skóry), chuda wie­przowina w ograniczonych iloś­ciach, ryby chude (dorsz, leszcz, mintaj, morszczuk, pstrąg, płastuga, sola, szczupak, sandacz), ryby tłuste, jeśli są dobrze tolerowane, wędliny chude.	Mięsa tłuste: bara­nina, wieprzowina, gęś, kaczka, ryby tłuste, jeśli są źle tolerowane, wędliny tłuste, pasztety, wędliny podrobo­we, ryby wędzone, mięso peklowane, konserwy mięsne i rybne.
Tłuszcze	Masło, słodka śmietanka, oleje roślinne: rzepa­kowy, oliwa z oliwek, olej lniany.	Śmietana, smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde.
Ziemniaki	Gotowane, gotowane tłuczone i puree.	Frytki, ziemniaki smażone, placki ziem­niaczane, pyzy, chipsy.
Warzywa	Marchew, kalafior (jeśli jest tolerowany), buraki, dynia, szpinak, kabaczki, młody zielony groszek, młoda fasolka szparagowa (jeśli jest tolerowana), warzywa z wody, z dodatkiem świeżego masła, bez zasmażek, na surowo: zielona sałata, cykoria, pomidory bez skórki, utarta marchewka z jabłkiem.	Wszystkie warzywa kapustne (czasem dopuszcza się niewielki dodatek kapusty włoskiej), papryka, szczypiorek, cebula, ogórek, rzodkiewka, kukurydza, warzywa zasmażane, warzywa konserwowane octem.

 

Owoce	Owoce dobrze dojrzałe bez pestek i skórki: jabłka, trus­kawki, morele, brzoskwinie, pomarańcze, banany, maliny, porzeczki w formie przecieru.		Wszystkie owoce nie­dojrzałe, gruszki, śliwki, czereśnie, agrest, owoce suszone, orzechy.
Suche strączkowe	Żadne.		Wszystkie są zabro­nione: groch, fasola, bób, soczewica, soja.
Cukier i słodycze	Cukier, miód, dżemy bez pes­tek, przetwory owocowe paste­ryzowane, kompoty, galaretki.		Chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzechy.
Przyprawy	Tylko łagodne: sól, cukier, sok z cytryny, koper zielony, kminek, tymianek, majeranek, bazylia, lubczyk, rozmaryn, wanilia, goździki, cynamon.		Ostre przyprawy: ocet, pieprz, musztarda, papryka, kostki rosołowe.
Zupy	Kleiki, krupnik z dowolnej kaszy,  przetarte zupy owocowe, zupy warzywne czyste (barszcz, pomidorowa), zupa jarzynowa z dowolnych warzyw, zupa ziemniaczana, zupy zagęszczane zawiesiną mąki w wodzie, mleku lub słod­kiej śmietance - bez zasmażek, zupy zaciągnięte żółtkiem lub z dodatkiem świeżego masła, zupy na odtłuszczonych wywa­rach mięsnych o ile nie ma przeciwwskazań.		Kapuśniak, zupa ogórkowa, fasola, grochówka, zupy zaprawione zasmaż­kami, zupy z proszku.
Potrawy mięsne i rybne	Gotowane, duszone, bez uprzed­niego obsmażania, pieczone w folii aluminiowej, w rękawie foliowym lub w pergaminie, potrawki, pulpety, budynie.		Smażone, duszone, pieczone w sposób tradycyjny.
Potrawy z mąki i kaszy	Kasze gotowane na sypko lub rozklejone, budynie z kaszy z dodatkiem mięsa, warzyw lub owoców, lane kluski, leniwe pierogi z małym dodatkiem mąki.		Smażone, kotlety z kaszy, kluski kładzione, francuskie, zacierki.
Sosy	O smaku łagodnym, zaprawiane słodką śmietanką, masłem lub żółtkiem, zagęszczone zawiesiną z mąki w wodzie lub słodkiej śmietance: koperkowy, cytrynowy, potrawkowy; sosy owocowe ze słodką śmietanką.		Ostre, na zasmaż­kach, sosy na moc­nych i tłustych wywarach mięsnych lub kostnych.
Desery	Kompoty, kisiele, musy, galaretki - z owoców dozwo­lonych; galaretki, kisiele, owoce w galaretce, biszkopty, czer­stwe ciasto drożdżowe.	Torty i ciasta z kremem lub z bitą śmietaną, pączki, faworki, tłuste ciasta, ciasta francuskie, piaskowe, kruche.
Napoje	Herbata, kawa (o ile nie ma przeciwwskazań), mleko, napoje owocowe, soki warzywne, herbatki owocowe i ziołowe.	Mocna kawa, płynna czekolada, napoje alko­holowe.

Metody przyrządzania posiłków

Dozwolone gotowanie w wodzie i na parze, duszenie bez obsmażania w tłuszczu, pieczenie w folii aluminiowej, w rękawie foliowym, w pergaminie.

 

Przeciwwskazanymi są: smażenie, grillowanie.

 

Pamiętaj!

 

Ważne jest obserwowanie i słuchanie sygnałów swego organizmu. Należy wykluczać z diety te produkty i potrawy, które są przez organizm nieprzyswajalne, nawet jeżeli są z grupy „zalecanych”. Wraz z poprawą stanu zdrowia powoli wprowadzać produkty wartościowe, takie jak owoce i warzywa - najpierw gotowane al dente, potem próbować surowe przeciery i w końcu surowe owoce i warzywa. Dobór produktów uzależnia się bowiem od indywidualnej tolerancji każdej osoby.

 

Przykład diety lekko strawnej stosowanej w przewlekłym zapaleniu jelit

 

śniadanie

herbata gorzka, bułka czerstwa, jajecznica na parze

 

II śniadanie

sucharek, twarożek z przecierem z dyni, herbata ziołowa

 

obiad

sok warzywny świeży rozcieńczony wodą przegotowaną, pulpet cielęcy,

ziemniaki puree,

marchewka puree

 

podwieczorek

kisiel z wywaru czarnych jagód, biszkopty

 

kolacja

ryż z marmoladką z jabłek, herbata z melisy.

 

Mięso z indyka to jedno z najlepszych źródeł pełnowartościowego białka na naszym stole. Ilość kalorii w chudych częściach indyka, np. w piersi bez skóry jest niewielka – 84 kcal/100 g, podobnie jak u ryb morskich np. dorsza, mintaja.

 

Korzystnie jest dostosować zalecenia żywieniowe - dieta lekkostrawna z dietą zgodną z grupą krwi.

Należy wybierać produkty żywnościowe spośród zalecanych i obojętnych dla danej grupy krwi.

Przykładowy jadłospis dieta lekkostrawna dla grupy krwi AB

Dieta jest stopniowo rozszerzana, w miarę poprawy stanu pacjenta.

 

I Dzień

Śniadanie:

Kleik ryżowy z jabłkiem

Napar z suszonych czarnych jagód

 

II Śniadanie:

Zmiksowane jabłko

 

Obiad:

Zupa jarzynowa przecierana

Marchewka gotowana i olej lniany – zmiksować

Herbata rumiankowa

 

Podwieczorek:

Gruszka gotowana

 

Kolacja:

Dynia gotowana z kluskami ryżowymi

Herbata miętowa

 

II Dzień

Śniadanie:

Ryż z pietruszką i marchewką, olejem lnianym – zmiksować

Zielona herbata

 

II Śniadanie:

Kisiel z jabłkiem tartym

 

Obiad:

Żurek orkiszowy z jajkiem (zmiksowany)

Ziemniaki gotowane, buraczki gotowane, mięso z królika, zmiksowane

Sok przecierany z jabłek

 

Podwieczorek:

Mus jagodowy

 

Kolacja:

Krem selerowy z ryżem

Herbata ziołowa

 

III Dzień

Śniadanie:

Kaszka orkiszowa na mleku sojowym z olejem lnianym, starte jabłko

Zielona herbata

 

II Śniadanie:

Mus dyniowy

 

Obiad:

Zupa marchewkowa z ziemniakami

Potrawka z jagnięciny z ryżem i jarzynami

Surówka z gotowanego selera z jabłkiem i olejem lnianym

 

Podwieczorek:

Kisiel z jagodami

 

Kolacja:

Cukinia przecierana z lanymi kluskami orkiszowymi

Herbata rumiankowa

 

Odżywianie zgodne z grupą krwi A>>

Odżywianie zgodne z grupą krwi B>>

Odżywianie zgodne z grupą krwi 0>>

Odżywianie zgodne z grupą krwi AB>>

 

O tłuszczach słów kilka. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega 3, omega 6 i ich wpływ na zdrowie człowieka>>

 

O tłuszczach słów kilka Cz.2 Oliwa z oliwek. Jaką wybrać>>

 

Dieta po operacjach w obrębie przewodu pokarmowego

 

Sposób żywienia po operacjach przewodu pokarmowego zależy od rodzaju zabiegu i od odcinka przewodu na jakim jest on przeprowadzany. Ważne jest, żeby u chorych niedożywionych przez okres 1-2 tygodni przed operacją stosować dietę bogatą w białko, witaminy i składniki mineralne.

 

Po resekcji żołądka w pierwszej dobie pacjent zwykle dostaje drogą dożylną płyny z elektrolitami. W drugiej dobie po zabiegu najczęściej pojawiają się pierwsze ruchy perystaltyczne i wtedy podaje się choremu płyny takie jak, przegotowana wodę, słabą herbatę w niewielkich ilościach, jednorazowo po kilka łyżeczek, kontynuując nawadnianie dożylne. Najczęściej w 4 dobie po resekcji żołądka podaje się dietę kleikową. Po pierwszym wypróżnieniu w 5-6 dobie po zabiegu, dietę kleikową można zamienić na papkowatą. Dieta ta może zawierać kaszę manną, przetarte zupy, lane kluski, gotowane tarte warzywa, ziemniaki puree, gotowane kompoty. Kolejnym etapem jest dieta łatwostrawna, bogata w białko. Posiłki powinny być mało objętościowe. Zaleca się 6-8 małych posiłków. Stopniowo powinno się zwiększać obciążenie żołądka przez zwiększanie objętości posiłków.

Po operacji wyrostka robaczkowego dietę kleikowa wprowadza się wcześniej – w 2-3 dobie po resekcji.

Po zabiegach na drogach żółciowych w pierwszej dobie pacjent dostaje drogą dożylną płyny z elektrolitami. W kolejnej dobie podaje się płyny obojętne po kilka łyżeczek - woda, słaba herbata. W trzeciej dobie pacjent przechodzi na dietę kleikową, a w czwartej kleikowo-owocowo-warzywną. Następnie podaje się stopniowo wprowadzaną dietę lekkostrawną, niskotłuszczową, taką jak w przewlekłym zapaleniu dróg żółciowych.

Po resekcji pęcherzyka żółciowego metodą laparoskopową rekonwalescencja przebiega znaczne szybciej. Perystaltyka jelit pojawia się już po 6-8 godzinach po zabiegu. W dobie po zabiegu następuje nawadnianie dożylne. W kolejnej dobie wprowadza się dietę kleikową, a w drugiej dobie po operacji stosuje się dietę łatwostrawną. Można podawać zupy warzywne, ziemniaki puree, warzywa gotowane rozdrobnione. Nie podaje się jeszcze mięsa. W trzeciej dobie wskazana jest dieta łatwo strawna, niskotłuszczowa.

W przypadku operacji odbytu kleiki wprowadza się w trzeciej dobie, a w czwartej przechodzi się na dietę łatwostrawną, o małej zawartości błonnika, niskotłuszczową, przecieraną. Po kilku dniach pacjent przechodzi na dietę normalną łatwostrawną.

W przypadku resekcji w obrębie jelit to w jaki sposób pacjent powinien się żywić zależy od długości resekcji oraz na jakim odcinku jelita wykonano resekcje czy wyłoniono tzw. stomię (zespolenie jelita ze skórą). Na skutek usunięcia części jelita cienkiego mogą być zaburzenia trawienia tłuszczów. Należy wówczas ograniczyć ich spożycie w okresie rekonwalescencji. Po upływie kilku miesięcy pozostała część jelita przejmuje czynności trawienne. Aby uniknąć dolegliwości po operacjach na jelitach z wyłonioną stomią przy przechodzeniu na dietę normalną należy testować poszczególne produkty stopniowo, wprowadzając je do diety pojedynczo i obserwować reakcję przewodu pokarmowego (wzdęcia, mdłości itp.) W diecie należy unikać produktów pobudzających perystaltykę (pieczywo razowe, grube kasze, potrawy słone, ostre przyprawy), ograniczać spożycie tłuszczu i słodyczy, produktów smażonych, produktów gazotwórczych jak kapustne strączkowe oraz mleka!

 

Opracowała: mgr Renata Kłosowicz dietetyk

 

 

Bibliografia:

Gastroenterologia Nettera. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2010.

Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka tom II. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010.

Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński: Zarys anatomii człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie

 

Wstecz